Houtverduurzaming

Hout kan worden aangetast door schimmels en insecten. Of dat gebeurt, hangt af van de houtsoort en waar en hoe het hout gebruikt wordt. Soms is het hout van nature sterk genoeg. Maar vaak moet je het extra beschermen. Dat noemen we hout verduurzamen.

Er zijn twee manieren om hout te verduurzamen:

Behandelen met een conserverende vloeistof
Thermisch en chemisch modificeren

Hout behandelen met een conserverende vloeistof

Hierbij breng je een vloeistof aan die het hout beschermt tegen aantasting. De drie meest voorkomende manieren zijn:

Bestrijken (met een borstel)

Je smeert het verduurzamingsmiddel op het hout.
Moeilijk te weten hoeveel er echt in het hout gaat.
Alleen de buitenkant is beschermd, na een tijd komt het hout terug bloot.

Dompelen

Het hout wordt in een bad met verduurzamingsmiddel gelegd.
Hoe diep het middel in het hout gaat, hangt af van de tijd, het product en de houtsoort.

Impregneren

Het hout gaat in een autoclaaf (horizontale cilinder).
De lucht wordt uit de autoclaaf gezogen (vacuüm) waardoor de cellen opengaan, dan wordt het product onder druk in het hout gespoten.
Dringt diep in het hout, zelfs tot in de vezels.
Wordt vaak toegepast bij naaldhout.

Thermisch behandelen van hout

Bij thermisch behandeld (modificatie) hout verandert de celstructuur van het hout door verhitting. Hierdoor krijgt zacht hout (zoals den of spar) eigenschappen die lijken op tropisch hardhout: sterker en beter bestand tegen rot.

Zo gaat het thermisch proces in zijn werk

Het hout wordt verhit (>160 °C) in een zuurstofarme omgeving.
Het vocht in het hout verdwijnt. Daardoor herkennen schimmels en bacteriën het hout niet meer als voedsel.
Omdat er weinig zuurstof is, kan het hout niet verbranden, ook al is de temperatuur heel hoog.

Door dit proces wordt het hout veel beter bestand tegen rot.

Wat gebeurt er tijdens het verhitten?

Hout wordt donkerder van kleur.
Het gaat een beetje verbrand ruiken.
Het wordt hard maar broos (het kan sneller breken of splijten).
Het neemt minder vocht op, dus het werkt minder (zet minder uit of krimpt minder).

Chemisch behandelen van hout

Bij chemisch behandeld (modificatie) hout ontstaat er een chemische reactie tussen een product (bv azijnzuuranhydide bij Accoya) en hout die een aantal eigenschappen van hout verbetert.

Extreem duurzaam (duurzaamheidsklasse I).
Vormvast en goed bestand tegen vocht.
Lange levensduur.

Procedés en gebruiksklasses

Bij behandelingen in erkende stations horen vaak codes. Die code toont waarvoor het hout geschikt is na de behandeling. De code bestaat uit een letter en een cijfer: de letter (soms nog aangevuld met een cijfer bv. C1) zegt de manier waarop het hout is behandeld (procedé), het cijfer zegt in welke omstandigheden (gebruiksklasse) het hout gebruikt zal worden (droog, vochtig, buiten, enz.).

A-procedé = volbladmethode (onder druk en vacuüm)
- Geschikt voor zwaar buitengebruik zoals funderingspalen, bruggen en schuttingen.
- Zeer lange levensduur
- Erkend voor gebruiksklasse 4 en 5
B-procedé = halfdruk of vacuüm-methode
- Geschikt voor boven de grond, beschut buitengebruik zoals gevelbekleding, daken en tuinhuizen.
- Goede bescherming, mits goed toegepast.
- Erkend voor gebruiksklasse 3.
C-procedé = Dompelen of besproeien
- Voor tijdelijke bescherming of binnengebruik zoals binnenwanden
- Beperkte bescherming.
- Erkend voor gebruiksklasse 1 en 2.

Gebruiksklassen (1 tot 5)

Klasse 1: Binnen, altijd droog
Klasse 2: Binnen, soms vochtig
Klasse 3: Buiten, geen grondcontact
Klasse 4: Buiten, wel contact met grond of zoet water
Klasse 5: In zout water (bijvoorbeeld aan de zee)

Hoe hoger de klasse, hoe beter je het hout moet beschermen.

Voorbeeld: A.4 betekent dat het hout behandeld is vacuüm en onder druk en dat buiten in contact met de grond gebruikt kan worden.

Vaak moet je kunnen bewijzen dat het hout goed behandeld is. Je laat het hout best verduurzamen in een erkend station met technische keuring. Die stations leveren een ATG-certificaat af. Dat is een bewijs dat het hout volgens het vereiste procedé verduurzaamd is.