Waarom gehoorbescherming een must is

Risico's, rechten en plichten

Geluid is een onzichtbare, maar potentieel schadelijke vijand die ons dagelijks omringt. Vooral in sectoren zoals de professionele tuinsector, waar het geluidsniveau regelmatig boven de 85 dB ligt, is adequate gehoorbescherming van vitaal belang. We zetten de belangrijkste zaken rond dit onderwerp even op een rijtje. 

Onzichtbare vijand

Geluid kan in verschillende vormen voorkomen en de schade die het veroorzaakt, hangt af van de intensiteit (dB-niveau), de duur van de blootstelling en het type geluid. In omgevingen waar het geluidsniveau boven de 85 dB ligt, is het belangrijk om gehoorbescherming te dragen. Sectoren zoals de bouw en industrie, waar zware machines worden gebruikt, lopen een verhoogd risico op gehoorschade. Het gebruik van de juiste beschermingsmiddelen is cruciaal, omdat gehoorschade doorgaans onomkeerbaar is.

Gehoorschade kan zich op verschillende manieren manifesteren. Tijdelijk gehoorverlies kan optreden na blootstelling aan luid geluid, met herstel binnen enkele uren of dagen. Permanent gehoorverlies is blijvend en kan ontstaan door langdurige blootstelling aan geluid boven de 85 dB, wat leidt tot onherstelbare schade aan de haarcellen in het binnenoor. Tinnitus, een constante piep of zoem in de oren, kan ook voortkomen uit blootstelling aan hard geluid, en kan tijdelijk of permanent zijn. Hyperacusis, overgevoeligheid voor normale geluiden, kan zich uiten in pijn of irritatie bij alledaagse geluidsprikkels.

ELKE DECIBEL TELT
80 dB(A) – Voorzorgsmaatregelen
Bij een geluidsniveau van 80 dB(A) moet de werkgever gehoorbeschermingsmiddelen beschikbaar stellen. Werknemers moeten geïnformeerd en getraind worden over de risico’s van geluid en het gebruik van gehoorbescherming. Gezondheidstoezicht is noodzakelijk om gehoorschade te monitoren.

85 dB(A) – Verplichte gehoorbescherming
Bij 85 dB(A) is de werkgever verplicht extra maatregelen te nemen, zoals het verplicht stellen van gehoorbescherming en het markeren van gevarenzones. Tevens moeten er maatregelen worden genomen om het geluidsniveau te verlagen, met voortdurende aandacht voor opleiding en gezondheidstoezicht.

87 dB(A) – Maximale blootstellingsgrens
De maximale toegestane blootstelling aan geluid is 87 dB(A), rekening houdend met gehoorbescherming. Deze grens mag niet worden overschreden. Indien dat wel gebeurt, moet de werkgever direct actie ondernemen om het geluidsniveau te verlagen en de oorzaak van de overschrijding onderzoeken, met aanpassing van preventie- en beschermingsmaatregelen om herhaling te voorkomen.

Beroepsziekte

Gehoorschade op de werkvloer is een erkende beroepsziekte met een onomkeerbaar gevolg: slechthorendheid. Alleen al in 2018 waren er volgens het federaal agentschap voor beroepsrisico's in België circa 5.627 mensen blijvend ongeschikt door werkgerelateerde gehoorschade. Dit alarmerende cijfer onderstreept de omvang van dit maatschappelijke probleem.

Categorie III

De recente aanpassing van de PBM-productwetgeving heeft gehoorbescherming verplaatst van categorie II naar de risicovollere categorie III. Deze verschuiving benadrukt de groeiende erkenning van de potentieel ernstige gevolgen van lawaaischade. Ter vergelijking: categorie I omvat risico's waarvan de impact doorgaans goed in te schatten is en geen blijvende schade veroorzaakt, denk hierbij aan bescherming tegen regen. Categorie III daarentegen is gereserveerd voor risico's die tot arbeidsongeschiktheid of in extreme gevallen zelfs tot de dood kunnen leiden. Voorbeelden van persoonlijke beschermingsmiddelen in deze categorie zijn valbescherming, adembescherming, en nu dus ook gehoorbescherming. 

PBM's moeten een conformiteitsprocedure doorlopen vooraleer ze gebruikt kunnen worden

Wat houdt de wetgeving in?

In het kader van gehoorbescherming, bestaan er twee belangrijke wetgevingen: de PBM-productwetgeving en de codex over het welzijn op het werk. Eerst en vooral moet het materiaal van degelijke kwaliteit zijn. Gehoorbescherming behoort tot de PBM, de persoonlijke beschermingsmiddelen, en moet aan de eisen van de PBM-productwetgeving voldoen.

Daarnaast bestaat er een Codex voor het welzijn op het werk waarin de toegelaten grenswaarden van lawaai en risicoberoepen zijn opgenomen. Het is de taak van de werkgever om een risicoanalyse uit te voeren, de omgeving veiliger te maken en de juiste beschermingsproducten aan te schaffen voor zijn of haar werknemers.

Het product moet in orde zijn

Gehoorbescherming is een onderdeel van de persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), waaronder ook helmen, veiligheidsschoenen en beschermende kledij vallen. Alvorens ze gebruikt mogen worden, moeten PBM een conformiteitsprocedure doorlopen. Het risico van geluid op de werkvloer is recentelijk verhoogd naar categorie III, wat een groter bewustzijn van mogelijke gehoorschade betekent. Sinds 2002 moeten alle gereedschappen een geluidsetiket met het geluidsvermogen hebben.

De CE-markering op categorie II en III PBM toont aan dat een aangemelde instantie het product gekeurd heeft en dat het voldoet aan de vereisten. Bovendien wordt de productie van deze producten periodiek gecontroleerd. Er bestaan normen voor geluidsmetingen en gehoorbescherming, die als leidraad dienen voor de PBM-productwetgeving en een consensus binnen het vakgebied vertegenwoordigen. Het cijfer achter de EN 352-norm geeft het type gehoorbescherming aan.

De SNR-waarde (single number rating) geeft de geluidsreductie van gehoorbeschermers weer. Door de SNR-waarde van het geluidsniveau van een machine af te trekken, kan de geluidsbelasting geschat worden. Deze schatting is echter afhankelijk van het type machine, de afstand en de duur van de blootstelling. Pas na een correcte meting kan de nodige compensatie berekend worden.

Wat wordt verwacht van werkgever en werknemer?

De werkgever is wettelijk verplicht een uitgebreide risicoanalyse van de werkplaats uit te voeren, waarbij een geluidsmeting aangewezen is. Hiervoor schakelt men doorgaans een interne of externe dienst voor preventie en bescherming op het werk in. De frequentie van dit onderzoek, jaarlijks of om de vijf jaar, hangt af van de gemiddelde geluidsblootstelling. Tijdens de meting wordt niet alleen de geluidsbron geanalyseerd, maar ook de verschillende geluidsniveaus, de blootstellingsduur en de positionering van de werknemers.

Het uiteindelijke doel is een veiliger machinepark met minder geluid, wat bereikt kan worden door risicovolle machines te verwijderen of de risico's te beperken met alternatieve arbeidsmiddelen zoals geluidskappen of geluiddempend materiaal. Pas nadat deze maatregelen zijn genomen, wordt gefocust op persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) voor de resterende risico's. Elke werknemer ontvangt individueel aangepaste gehoorbescherming, die de werkgever gratis ter beschikking moet stellen, samen met een training in correct gebruik. De werknemer is vanzelfsprekend ook verplicht de bescherming te dragen en de instructies van de werkgever op te volgen conform de geldende wetgeving.

Met medewerking van Febelsafe